Kế Toán Hành Chính Sự Nghiệp Là Gì?
Đơn vị hành chính sự nghiệp là gì? Kế toán đơn vị hành chính sự nghiệp là gì? Trong bài viết này sẽ giúp các bạn hiểu rõ những khái niệm, cách phân loại và nhiệm vụ các cơ quan, đơn vị trong công tác quản lý tài chính cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp
I. Đơn Vị Hành Chính Sự Nghiệp Là Gì? Kế toán hành chính sự nghiệp là gì?
Đơn vị hành chính sự nghiệp là đơn vị do Nhà nước quyết định thành lập nhằm thực hiện một nhiệm vụ chuyên môn nhất định hay quản lý nhà nước về một hoạt động nào đó, hoạt động bằng nguồn kinh phí nhà nước cấp, cấp trên cấp hoặc bằng các nguồn khác nhằm thực hiện các chức năng nhiệm vụ của Đảng và Nhà nước giao trong từng giai đoạn nhất định.
Để quản lý một cách có hiệu quả các khoản chi tiêu của đơn vị cũng như để chủ động trong công việc chi tiêu, hàng năm các đơn vị hành chính sự nghiệp phải lập dự toán cho từng khoản chi cho đơn vị mình và dựa vào dự toán đã được lập và xét duyệt ngân sách nhà nước cấp kinh phí cho đơn vị, vì vậy đơn vị hành chính sự nghiệp còn được gọi là đơn vị dự toán.
Hoạt động của các đơn vị hành chính sự nghiệp rất phong phú, đa dạng, phức tạp và mang tính phục vụ. Vì vậy hoạt động của các đơn vị hành chính sự nghiệp thường KHÔNG có thu hoặc CÓ thu nhưng không đủ đáp ứng nhu cầu chi tiêu, các khoản chi cho các hoạt động chủ yếu được trang trải bằng nguồn kinh phí của nhà nước cấp. Do chi tiêu chủ yếu bằng nguồn kinh phí nhà nước cấp nên đơn vị phải lập dự toán thu – chi và việc chi tiêu phải đúng dự toán được duyệt theo các tiêu chuẩn, định mức nhà nước quy định.
Như vậy, đơn vị hành chính sự nghiệp được hiểu là đơn vị dự toán hoạt động bằng nguồn kinh phí do ngân sách nhà nước cấp, cấp trên cấp phát hoặc bằng nguồn kinh phí khác (hội phí, học phí, viện phí, kinh phí được tài trợ,…) để thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Đảng và nhà nước giao trong từng giai đoạn nhất định.
Đơn vị hành chính sự nghiệp bao gồm các cơ quan hành chính nhà nước và các đơn vị sự nghiệp nhà nước.
Cơ quan hành chính nhà nước là các cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa-xã hội, an ninh quốc phòng v.v., bao gồm ba hệ thống tổ chức từ trung ương đến địa phương: Cơ quan lập pháp, cơ quan hành pháp và cơ quan tư pháp.
Đơn vị sư nghiệp nhà nước là các đơn vị hoạt động cung cấp các hàng hóa,dịch vụ công cho xã hội và các dịch vụ khác trong các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa thông tin, thể dục thể thao, nông – lâm – ngư nghiệp v.v., nhằm thỏa mãn nhu cầu đời sống vật chất và tinh thần của người dân, duy trì sự hoạt động bình thường của các ngành kinh tế quốc dân. Các đơn vị sự nghiệp nhà nước hoạt động không vì mục đích lợi nhuận,mà mang tính chất phục vụ cộng đồng là chính hay còn gọi là các đơn vị hoạt động vô vị lợi.
Đơn vị hành chính sự nghiệp là những đơn vị không trực tiếp sản xuất sản phẩm vật chất nhưng hết sức cần thiết cho xã hội, nhằm ổn định, duy trì bộ máy quản lý nhà nước các cấp, đảm bảo ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội và an ninh quốc phòng.
⇒ Kế toán hành chính sự nghiệp là kế toán chấp hành ngân sách nhà nước tại những đơn vị hành chính sự nghiệp, là công cụ điều hành và quản lý các hoạt động kinh tế, tài chính của đơn vị hành chính.
Kế toán đơn vị hành chính sự nghiệp
Các khoản chi chứa đựng nhiều yếu tố xã hội liên quan đến nhiều chủ trương,chính sách của Đảng và nhà nước trong nền kinh tế vừa là một yếu tố khách quan và thể hiện tính ưu việt của xã hội, nhằm nâng cao đời sống vật chất, văn hóa tinh thần sức khỏe cho nhân dân. Từ sự phân tích trên ta có thể định nghĩa về tài chính đơn vị hành chính sự nghiệp như sau:
Tài chính đơn vị hành chính sự nghiệp là hệ thống các luồng chuyển dịch giá trị, các luồng vận động của những nguồn tài chính trong quá trình cấp phát, chấp hành và sử dụng các quĩ tiền tệ nhằm mục đích phục vụ có hiệu quả cao nhất đời sống vật chất và tinh thần của người dân
Tài chính đơn vị hành chính sự nghiệp phản ánh các luồng chuyển dịch giá trị, sự vận động của các nguồn tài chính nảy sinh và gắn liền với các hoạt động thu, hoạt động chi của các đơn vị dự toán nhằm thực hiện các chức năng nhiệm vụ của nhà nước.
Sự vận động chuyển hóa các nguồn tài chính được điều chỉnh bằng hệ thống các quan hệ phân phối dưới hình thức giá trị thông qua việc cấp phát, chấp hành và sử dụng quĩ tiền tệ. Khác với tài chính doanh nghiệp, tài chính hành chính sự nghiệp động lực của sự vận động và chuyển hóa các nguồn tài chính là nhằm mục đích đáp ứng ngày càng tốt hơn đời sống vật chất và tinh thần của người dân.
Trên cơ sở chức năng của tài chính nói chung, tài chính đơn vị hành chính sự nghiệp là công cụ phân phối và kiểm tra việc chấp hành sử dụng các quỹ tiền tệ.
Đây là vai trò chủ yếu và cơ bản nhất, trên cơ sở phân phối của tài chính mà các quĩ tiền tệ của các đơn vị hành chính sự nghiệp được hình thành và sử dụng cho các mục đích đã được định trước. Thông qua vai trò này để ngăn ngừa mọi hành vi vi phạm các chế độ qui định về tài chính, các chính sách chế độ nhà nước ban hành, các luật lệ về tài chính.
Tài chính đơn vị hành chính sự nghiệp điều tiết các hoạt động của các đơn vị hành chính sự nghiệp. Vai trò này được phát huy trên cơ sở vai trò thứ nhất trong việc phân phối nguồn tài chính để điều tiết các hoạt động của các đơn vị hành chính sự nghiệp.
Nguồn tài chính (kinh phí) của đơn vị hành chính sự nghiệp được hình thành từ các nguồn:
- Ngân sách nhà nước hoặc cơ quan quản lý cấp trên cấp theo dự toán được duyệt (gọi tắt là nguồn kinh phí nhà nước)
- Các khoản đóng góp
- Các khoản thu sự nghiệp
- Các khoản tài trợ, viện trợ, biếu tặng của các tổ chức cá nhân trong và ngoài nước.
- Các khoản thu khác theo chế độ
Theo mục đích sử dụng nguồn kinh phí trong các đơn vị hành chính sự nghiệp được chia thành các nguồn sau:
- Nguồn kinh phí hoạt động: Là nguồn kinh phí nhằm duy trì và bảo đảm sự hoạt động thường xuyên theo chức năng nhiệm vụ của đơn vị.
- Nguồn kinh phí dự án: Ngoài chức năng nhiệm vụ thường xuyên các đơn vị hành chính sự nghiệp trong từng thời kỳ còn thực hiện các chương trình dự án đề tài từ trung ương đến địa phương.
- Nguồn kinh phí đầu tư xây dựng cơ bản là nguồn kinh phí được sử dụng cho việc xây dựng cơ bản và mua sắm TSCĐ để tăng cường cơ sở vật chất kỹ thuật cho đơn vị.
- Nguồn vốn kinh doanh: Ở một số đơn vị hành chính sự nghiệp đặc thù ngoài việc thực hiện chức năng nhiệm vụ do Đảng và nhà nước giao, các đơn vị còn tiến hành các hoạt động SXKD riêng nhằm tăng thu nhập, nâng cao đời sống cho viên chức và giảm nhẹ gánh nặng cho ngân sách nhà nước.
- Để tiến hành hoạt động SXKD các đơn vị phải có nguồn vốn nhất định.
II. Phân loại cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp
Căn cứ vào chức năng nhiệm vụ của các cơ quan hành chính sự nghiệp ta có thể phân làm các loại sau:
– Các cơ quan quản lý hành chính: Bao gồm các cơ quan quản lý nhà nước trong các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, an ninh quốc phòng,…v.v theo hệ thống tổ chức từ trung ương đến địa phương như Quốc hội, HĐND các cấp, chính phủ, UBND các cấp, Bộ, Sở ban ngành thuộc trung ương địa phương, tòa án nhân dân, viện kiểm sát nhân dân các cấp. các cơ quan Đảng tổ chức chính trị xã hội…v.v
– Các đơn vị sự nghiệp văn hóa – xã hội: Sự nghiệp giáo dục đào tạo, sự nghiệp văn hóa, sự nghiệp thông tin thể thao, sự nghiệp y tế …
– Các đơn vị sự nghiệp kinh tế: Là các đơn vị hoạt động phục vụ yêu cầu sản xuất kinh doanh của các ngành kinh tế như: Nghiên cứu thí nghiệm, tuyên truyền phổ biến khoa học kỹ thuật, thăm dò khảo sát thiết kế…v.v
Xét trên góc độ phân cấp quản lý tài chính các đơn vị hành chính sự nghiệp trong cùng một ngành theo hệ thống dọc thì các đơn vị dự toán được chia thành ba cấp (đơn vị dự toán cấp I, cấp II và cấp III)
- Đơn vị dự toán cấp I: Là đơn vị hạch toán độc lập trực tiếp nhận dự toán ngân sách hàng năm do các cấp chính quyền giao, xét duyệt, phân bổ dự toán ngân sách, xét duyệt quyết toán ngân sách cho đơn vị cấp dưới, chịu trách nhiệm về việc tổ chức, thực hiện quản lý kinh phí của cấp mình và của đơn vị trực thuộc. Thuộc đơn vị cấp I là các bộ ở trung ương và các sở ở thành phố, tỉnh, các phòng ở cấp huyện.
- Đơn vị dự toán cấp II: Là đơn vị trực thuộc đơn vị dự toán cấp I, là đơn vị hạch toán độc lập có nhiệm vụ nhận dự toán ngân sách của đơn vị dự toán cấp I và phân bổ dự toán ngân sách cho đơn vị dự toán cấp III. Có trách nhiệm tổ chức thực hiện công tác quản lý kinh phí của cấp mình và đơn vị dự toán cấp dưới trực thuộc.
- Đơn vị dự toán cấp III: Là đơn vị dự toán trực tiếp sử dụng kinh phí, nhận dự toán ngân sách của đơn vị dự toán cấp trên có trách nhiệm tổ chức thực hiện quản lý kinh phí của đơn vị mình là đơn vị hạch toán phụ thuộc hay báo sổ.
Việc phân chia các đơn vị dự toán trong một ngành chỉ có tính chất tương đối nghĩa là thứ bậc của các đơn vị dự toán không cố định mà tùy thuộc vào cơ chế phân cấp quản lý ngân sách. Do vậy xác định một đơn vị hành chính sự nghiệp thuộc đơn vị dự toán nào là tùy thuộc vào mối quan hệ giữa nó với các đơn vị dự toán khác trong cùng ngành hoặc với cơ quan tài chính.
III. Nhiệm vụ của các cơ quan, đơn vị trong công tác quản lý tài chính cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp
1. Nhiệm vụ của các đơn vị dự toán
Tổ chức việc lập dự toán thu, chi ngân sách hàng năm thuộc phạm vi được giao
Tổ chức chấp hành dự toán năm
Tổ chức xây dựng và thực hiện các tiêu chuẩn định mức chi tiêu
Tổ chức tốt công tác kế toán, chấp hành đúng chế độ kế toán thống kê của nhà nước, báo cáo tình hình thực hiện ngân sách và quyết toán ngân sách theo đúng chế độ quy định
Tổ chức quản lý sử dụng tài sản của nhà nước tại đơn vị đúng mục đích, đúng chế độ, có hiệu quả.
Tăng cường quản lý các khoản thu, chi tài chính.
2. Nhiệm vụ của cơ quan chủ quản (đơn vị dự toán cấp I) Cơ quan chủ quản có các nhiệm vụ sau
Tổ chức và chỉ đạo việc lập dự toán thu – chi hằng năm cho các đơn vị trực thuộc theo qui định của luật NSNN.
Thẩm tra, xét duyệt và tổng hợp dự toán năm của các đơn vị trực thuộc, phối hợp với cơ quan tài chính đồng cấp xét duyệt, phân bổ dự toán ngân sách cho toàn ngành.
Phân phối mức dự toán trong năm đã được duyệt cho các đơn vị trực thuộc.
Tổ chức chỉ đạo công tác quản lý tài chính cụ thể ở các đơn vị trực thuộc và thường xuyên giám đốc kiểm tra việc thực hiện chế độ thu – chi ở các đơn vị đó.
3. Nhiệm vụ của cơ quan tài chính:
Cơ quan tài chính có các nhiệm vụ sau:
Chủ động tham gia với các ngành, các đơn vị trong việc xây dựng kế hoạch phát triển sự nghiệp hàng năm trên cơ sở các chủ trương chính sách của Đảng và nhà nước.
Phải xác định các tiêu chuẩn định mức chi tiêu, nắm vững chính sách chế độ thu – chi tài chính để làm căn cứ duyệt dự toán, chi phí kinh phí và duyệt quyết toán của các đơn vị
Chi phí kinh phí kịp thời, giám đốc tình hình sử dụng kinh phí tại các đơn vị.
4. Nhiệm vụ của kho bạc nhà nước
Để thực hiện việc kiểm tra trước, trong và sau mọi hoạt động thu – chi NSNN, kho bạc nhà nước có nhiệm vụ:
Kiểm tra việc chấp hành kỷ luật thu nộp, đôn đốc mọi khoản thu nộp vào NSNN đúng, đủ, kịp thời theo qui định của pháp luật.
Kiểm tra tình hình cấp phát vốn, kinh phí, tình hình chấp hành chế độ chi tiêu, quản lý tiền mặt. Các loại tài sản, vốn quĩ của nhà nước. Phát hiện, ngăn ngừa mọi hành vi lãng phí, tham ô vi phạm nguyên tắc kỷ luật tài chính.
5. Nhiệm vụ của cán bộ thẩm kế
Cán bộ thẩm kế là cán bộ của cơ quan tài chính có nhiệm vụ trực tiếp tham gia xem xét việc xây dựng và thực hiện kế hoạch thu – chi của các đơn vị hành chính sự nghiệp trong phạm vi quản lý của mình.
Để thực hiện tốt nhiệm vụ, cán bộ thẩm kế phải hiểu rõ tính chất công tác, đặc điểm tình hình và hoàn cảnh của từng đơn vị để có kế hoạch cấp phát, biện pháp quản lý phù hợp với tình hình thực tế. Phải nắm vững chính sách chế độ thu chi tài chính riêng cho từng ngành, từng đơn vị. Tổ chức hướng dẫn, giúp đỡ các đơn vị trong quá trình quản lý tài chính.
Xem thêm:
TỔNG HỢP CHỨNG TỪ KẾ TOÁN TIỀN TỆ THEO THÔNG TƯ 133/2016/TT-BTC
Hạch toán chi tiết chi phí lãi vay HỢP LÝ hoặc KHÔNG hợp lý theo TT200 và TT133